Çocuklar İçin Olumlu Disiplin Yöntemleri ve Ailede Disiplini Sağlama Yolları
Disiplin; düzenli bir yaşamla eş anlamlıdır. Çocuğun yeterlik, benlik kontrolü ve empati kazanabilmesini sağlayacak öğretim ve bakım anlamında kullanılmaktadır. Disiplin düzenlenmiş, kuralları belirlenmiş bir yaşam biçimidir. Disiplinin amacı; aile içi ilişkilerin, çocukta istendik davranış kazandırılmasında büyük önemi vardır. Çocukların olumlu davranış kazanmalarında ve sağlıklı birer birey olarak gelişmelerinde önemli etkenlerden biri ebeveyn disiplin uygulamalarıdır.
Çocuklar İçin Olumlu Disiplin Yöntemleri ve Ailede Disiplini Sağlama Yolları
Disiplinin amacı, çocuğa dünyada yaşamını sürdürebilmek için uyulması gerekli temel kuralların değerini zaman içinde öğretmektir. Öyle ki anne-baba yanında olmadığında da birey aynı kurallara uymayı sürdürecektir. Bu olumlu niteliklere karşın disiplin ebeveynlerin yerine getirmek zorunda olduğu en zor görevlerden birisidir.
Ebeveynlerin Disiplin Uygulaması Nelerden Etkilenir?
- Çocuğun davranışları
- Çocuğun yaşı ve cinsiyeti
- Anne babanın yaşı, öğrenim seviyesi
- Anne babanın, çocukken maruz kaldığı disiplin uygulamaları
- İçinde yaşanılan toplumun kültürü
- Sosyal çevre
Ebeveynleri Disiplin Uygulamaları
- Olumlu Yaklaşım: Çocukta istendik davranışların tekrarı ve pekiştirilmesi için uygulanan yöntemler “olumlu yaklaşım” olarak ifade edilir. Ancak bu yaklaşım biçimi kısa vadede sonuç vermez, tutarlı ve sabırlı olmayı gerektirir.
- Olumsuz Yaklaşım: Çocukta istenmeyen davranış karşısında uygulanan disiplin yöntemlerini ifade eder. Bu yöntemler arasında; cezalandırma, eleştirme, rüşvet verme gibi olumsuz tepkiler kısa vadede etkili gibi görünse de bu ceza yöntemlerinin sonuçları, çocuğun benlik saygısını zedeleyebilir ve çocukta istenmeyen davranışa dikkat çekerek olumsuz davranışların pekiştirilmesine ve ortaya çıkmasına neden olabilir. Olumsuz ebeveyn yaklaşımları, çocuklarda, güvensizlik, sorumsuzluk, düşmanca hissetme gibi negatif duygular yaratmakla birlikte, çocukların otoritenin olmadığı zamanlarda olumsuz davranmalarına neden olmaktadır.
“Disiplin” ve “cezalandırma” kavramları çoğu kez benzer şekilde algılanmaktadır. Ancak; disiplin, davranış değişikliği oluşturmak için kullanılan yöntemlerin tümünü ifade etmektedir. Sözel, fiziksel ve psikolojik cezalar şiddet içeren disiplin tekniklerini oluşturmaktadır. Disiplin bilgi ve beceri öğretir, bu anlamda cezadan çok farklıdır. Anne-babalar çocuklarına fiziksel ceza uyguladıklarında büyük olasılıkla kontrollerini yitirmişlerdir. Aslında fiziksel cezanın istenmeyen davranışı ortadan kaldırmadığını söylemek mümkün değildir. Bu davranışsal koşullanmanın bir biçimidir ama son derece acı veren ve olumsuz duygulara yol açan bir tekniktir. Eğer amaç çocuğa kimin daha güçlü olduğunu göstermek ve davranışı yapmasına engel olmaksa bu yöntem çalışacaktır. Ancak amaç, çocuğun doğruyu yanlıştan ayırmasını öğretmekse bu yöntem hiçbir işe yaramamaktadır.
Kimi zaman ebeveynler her yolu denese de çocuğun olumsuz ve uyumsuz davranışları devam eder. Bu gibi durumlar çocuğunuzda gelişimsel, biyolojik ya da psikolojik nedenlerden kaynaklı bir sorun olduğuna işaret edebilir.
Bu sorunların ayırt edilebilmesi ve saptanabilmesi adına bir uzmanın, psikiyatristin desteğiyle uzman tarafından çocuk ile ya da anneyle bire bir uygulanabilen güvenirliği yüksek testlerle çocuğun sorununa yardımcı olunabilmektedir.
