Ergenlerde Madde Kullanımı ve Bağımlılığı
Ergenlik, hızlı biyolojik olgunlaşma ile birlikte psikososyal değişikliklerin ortaya çıktığı ve gelişimsel kriz yaşanma potansiyelinin yüksek olduğu bir dönemdir.
Ergenlerdeki madde kullanımı yetişkinlerdeki durumdan kısmen farklıdır. Çünkü ergenlerde uyuşturucu kullanımı genellikle “deneme amaçlı, kötüye kullanma” şeklinde olmaktadır. Ergenler genellikle madde kullanımına “özerklik kazanma”, “özgürlük” açıısndan bakarak madde kullanımına olumlu yaklaşmaktadır. Ergen bireyler, ergenlik döneminin getirdiği fiziksel, bilişsel, sosyal ve hormonel değişimler sonrasında kimlik arayışı içerisine girmektediler. Bu kimlik arayışı sürecinde ergen bireyler, birçok faktörden ve ortamdan etkilenmektedir. Bu süreçte ergen bireyin kurduğu sosyal ilşikiler, girdiği sosyal ortamlar ve kurduğu arkadaşlıklar bireyin madde kullanma durumunuda etkileyebilmektedir.
Ergen birey, anne babasından bağımsız kimlik oluşturma çabası içerisinde ise; ergen birey, kendisine “yetişkin” gibi davranılmasını istemektedir. Özellikle bu süreçte bulunduğu sosyal ortamlar, edindiği arkadaşlıkların etkisiyle alternatif tutum, davranışlar ve eğilimler içerisine girmektedir. Madde kullanımına başlama durumunu da çoğu zaman bu sebepler etkilemekte ve madde kullanımı bu süreçte başlamaktadır.
Madde Kullanımı ve Bağımlılığının Yol Açtığı Sorunlar
- Okul başarısında azalma
- Sosyal işlevsizlik
- Ergenin gelişimsel ödevlerini yerine getirmede sıkıntı yaşaması
- Ergenin ebeveynleriyle sürekli çatışma halinde olması
- Akranlarıyla sorun yaşaması
Bağımlılığa Yol Açan Etkenler/ Riskler
- Genetik yatkınlık ( anne babanın alkolik olması, çocuğun ilerde oluşacak bağımlılıkta rol oynayabilir.)
- Psikososyal çevre
- Düşük sosyoekonomik düzey
- Maddeye ulaşımın kolaylığı
- Kötü fiziksel çevre
Madde Bağımlılığı Tanısının Konulması İçin Aşağıdaki Belirtilerden En Az 3’ü bulunmalıdır;
- Bireyin madde almadığı zaman ‘yoksunluk’ belirtilerini göstermesi
- Madde kullanımı nedeni ile ailevi, sosyal, mesleki, akademik ve kişisel etkinliklerde gerileme
- Fiziksel veya ruhsal yan etkilerini görmeye rağmen madde kullanımını sürdürmek.
- Maddeyi elde etmek, kullanmak ya da bırakmak için enerji ve zaman harcama
- Aynı etkiyi sağlamak için dozu giderek arttırma ihtiyacı.
- Bırakıp yeniden başlama şeklinde sık başarısız bırakma girişimleri
Sık Kullanılan Maddeler
- Halüsinojenler
- Sigara ve tütün
- Alkol
- Uyuşturucu madde( morfin vb.)
Madde Kullanımında Tedavi İlkeleri
- Hastanın tedaviyi kabul etmesi
- İlaç (farmakoterapisi) tedavisi
- Psikoterapi
- Detoksifikasyon (ilacın birden kesilmesi, daha az zararlı bir ilaçla sürdürme)
