Çocuk – Ergenlerde Travma (Örselenme) Sonrası Stres (Zorlanma) Bozukluğu (TSSB)
Travma (Örselenme): Travma, kavramı bireyin ruhsal ve bedensel bütünlüğünü ciddi derecede sarsan, etkileyen, yaralayan, inciten her türlü olay için kullanılmaktadır. Örneğin; çocukluk çağında annenin ölmesi çocuk açısından oldukça büyük bir travmadır. Anne kaybı sonraki yıllarda da kendini belli eden, derin izler, acılar bırakan süreğen nitelikte travmalara örnektir.
Stres (Zorlanma) ise; kişinin fizyolojik denge durumunu bozan, ciddi anlamda sarsan eteknler olarak ifade edilmektedir. Her türlü bedensel ya da ruhsal hastalığın ortaya çıkmasında stres faktörleri oldukça etkilidir. Ağır travmatik (örseleyici) olaylar arasında; doğal afetlere maruz kalmak, savaşta esir düşmek, işkence görmek, tecavüze uğramak gibi sarsıcı olaylar yer almaktadır.
Kişinin travmatik olaydan etkilenme düzeyini belirleyen en önemli faktör, yaşanan olayın şidddetidir. Kişinin örseleyici olaydan etkilenme düzeyini elirleyen diğer etkenler;
- Bireyin kalıtımsal yapısı
- Benlik gücü
- Gelişimsel özellikler
- Travmatik olaya karşı hazırlı olup olmadığı
- Diğer faktörler
Travmanın yarattığı etkiye her insanda aynı düzeyde değildir. Kimi insanlar için travmatik olaylar aşırı derecede yıkıcı iken kimi insanlar olaylardan çok fazla etkilenmemektedir.
Örseleyici (travmatik) olayların hem akut etkileri hemde yıllarca devam eden süreğen etkileri olabilmektedir. Bu açıdan örseleyici olayların yarattığı etkileri açısından oluşan bozuklukları;
- Akut Stres Bozukluğu
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu
1) Akut Stres Bozukluğu: Ciddi, ağır türden olylardan sonra yaşanan bedensel ya da ruhsal örselenme sonucu ortaya çıkan psikiyatrik bozukluktur. Akut stres bozukluğunun görülme sıklığı toplumdan topluma değişmektedir. Akut zorlanma bozukluğu travmatik olayın hemen ardından başlar, genellikle 2-3 gün içinde belirtiler son bulur. Belirtilerin 4 haftdan sonra ortaya çıkması durumunda psikiyatristlere, psikologlara başvurulması gerekmektedir. Belirtilerin 3-4 haftadan daha uzun sürmesi “ travma sonrası stres bozukluğu” na işaret olabilir. Akut stres bozukluğunun tedavisi için genellikle düşük düzeyde ilaç kullanımı şeklinde bir tedavi söz konusudur.
2) Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB): Olağan dışı travmatik olaylara doğrudan ya da dolaylı şekilde maruz kalan bireylerin travmatik olaydan yıllar sonra gecikmiş travmatik belirtileri yaşaması sonuucunda ortaya çıkan psikiyatrik bozukluklardan biridir.
Örselenme sonrası zorlanma bozukluğuna, günümüzde özellikle az gelişmiş ülkelerde çok sık rastlanılmaktadır. Depremler, seller, cinayetler, trafik kazaları, iş kazaları, cinsel saldırılar, sakatlıklar, ekonomik yitimler(iflas) ciddi ruhsal, bedensel acılara neden olmaktadır.
Travma Sonrası Stres Bozukluğunda (TSSB) Belirti ve Bulgular
- Hasta, aşırı telaş, korku içerisindedir. Normalde tepki göstermeyeceği uyaranlara karşı aşırı derecede duyarlıdır. Uyaranlara karşı “irkilme tepkisi” gösterir.
- Travma sonrası stres bozukluğu yaşayan bireylerin duygulanımına “bunaltı“ hâkimdir. Travmatik olayı hatırladıkça, olayı tekrar yaşıyormuş hissine kapılır. Bu hastalarda; çevreye ilgisizlik, tepkisizlik, sosyal içe çekilme, travmatik olaydan kendini sorumlu tutma ve öfke patlamaları görülmektedir.
- Travmatik olaya maruz kalan bireylerin bilişsel yetileri esasında çok bozulmaz. Sadece travmatik olayın bazı kısımlarını hatırlayamazlar.
Travma Sonrası Stres Bozukluğunda (TSSB) Tedavi
- İlaç tedavisi
- Bilişsel davranışçı terapi (BDT)
- Örselenme odaklı kısa bilişsel davranışçı psikoterapi
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Tedavisi için aşağıdaki bağlantıyı ziyaret edebilirsiniz.
https://drmustafaerkan.com/travma-sonrasi-stres-bozuklugu-tedavisi/