Çocuklarda Öfke Patlaması Nedir? Çocuklarda Öfke Kontrolü Nasıl Sağlanabilir?
İnsan doğasının en temel duygularından biri de öfke duygusudur. Öfke duygusu, kişinin bedensel, ruhsal ve hayatına karşı bir tehditin varlığında ortaya çıkan bir savunma mekanizmasıdır. Öfke duygusu, doğumla birlikte ortaya çıkar ve bu dugunun ifade ediliş şekli bebeklik döneminde sürekli ağlama nöbetleri yaşama şeklinde olmaktadır. Zamamn içerisinde bedensel, ruhsal ve sosyal açıdan değişen ve gelişen insanlar öfkeşerini de farklı şekillerde ifade etmenin yolunu bulmaktadır. Bebeklik döneminin aksine yetişkinlik döneminde birey, öfkesini kontrol etmeyi de öğrenmelidir.
Öfke, genellikle engellenme durumunda ortaya çıkan bir tepkidir. Çocuğun öfke duygusunu hangi ortam ve koşullarda sergiliyor olmasında ailenin tuutm ve davranışları da etkili olmaktadır. Öfkenin sağlıksız bulunduğu, normalin dışında (patolojik) sayılabilmesinde, sıklığı, şiddeti, süresi kadar, sosyal olarak kabul edilemezliği dikkate alınır. Öfke duygusu, fiziksel ya da sözel şekilde dışavurulabilmektedir. Öfkenin dışavurumunda yaşanan şiddetli öfkenin psikiyatrik bir bozukluğun belirtisi olup olmadığına dikkat edilmelidir.
Özellikle küçük çocuklarda ağlama nöbetleriyle, bağırma davranışlarıyla kendini gösteren öfke duygusu, ailenin taviz vermesiyle sonuçlanarak çocuğun kendi isteklerini anne babasına yaptırıp “ikincil kazanç” elde etmesini ve çocuğun öfke, ağlama nöbetlerini öğrenilmiş birer davranış haline getirmesine neden olmaktadır. Psikiyatrik bozukluk belirtileri gösteren, mental açıdan yetersiz çocuklarda, istismar ve ihmal edilmiş çocuklar öfke duygusunu kontrol etmekte aşırı şekilde zorlanmaktadırlar.
Eğer çocuğunuz öfke kontrolü problemi yaşıyor ise nelere dikkat etmeniz gerekir?
- Öfke patlaması esnasında anne babanın sakin olması oldukça önemli ve gereklidir.
- Çevden gelen gürültüleri engellemeye çalışın. Uyarıcıları azaltmaya çalışın.
- Öfkeye öfkeyle karşılık vermeyin.
- Çocuğunuzla o esnada konuşurken konuşmanıza dikkat edin, yumuşak, sakin ve net ses tonu ile konuşmayı tercih edin.
- Çocuğun söylediklerini sabırla dinleyin, tartışmaya girmeyin.
- Çocuğun çevresinde zarar verebileceği, kırıp dökebileceği şeyleri kaldırın.
- Onu bir şeyler yiyip içerken konuşmaya davet edin.
- Öfke patlamasının yaşandığı esnada çocuğunuzla emredici şekilde konuşmayın.
- Kendisine her türlü zarar verme durumunda engel olun (ancak bazı çocukların gösteriş biçiminde yaptıkları davranışları da göz ardı etmeyip hemen müdahale etmemek gerekebilir).
Öfke Kontrol Sorunun Nedenleri Nedir?
- Aile içi şiddet, aile içerisinde çatışmalı aile ortamının varlığı
- Potansiyel – Beklenti: Anne babalar çocuklarına onların potansiyeline uygun olmayan hedefler belirlediğinde bu durum çocuk üzerinde anne babaya karşı pasif agresif bir tutumun ortaya çıkmasına neden olabilir.
- İletişimsizlik
- Baskılana duygu- düşünceler
- Çocuğun yaşına bağlı olarak gelişimsel düzeyde hissettiği enerjiden dolayı, çoğu zaman o enerji boşaltılamadığından taşkın davranışlar olarak açığa çıkabilmektedir.
Öfke Sorunu Yaşayan Çocuk Karşısında Ne Yapabiliriz?
- Çocuk, öfke patlaması yaşarken çocuğu azarlamak, dövmek onu sakinleştirmez. Çocuk bu süreçte kendisini anlayacak, dinleyecek bir yetişkine ihtiyaç duyar. Ebeyenler o esnada çocuğu konuşmaya, ancak onlarla konuşıursa sorunun çözülebileceğine ikna etmelidir.
- Nispeten daha az öfkelendiğinde bu davranıştan dolayı çocuğu takdir etme ve küçük hediyelerle ödüllendirme olumlu sonuçlar almanızı sağlayacaktır.
- Anne babanın olumlu rol model olması gerekmektedir. Çünkü çocuklar çok iyi birre gözlemcidirler. Sizden gördüklerini gösterme eğilimi içerisindedirler.
- Çocuk üzerinde olumsuz örnek oluşturabikecek şiddet, kavga içerikli dizi, film, oyunlardan çocuğunuzu uzak tutmaya çalışın.
- Grupla oynayan oyunlara çocuğunuzu dâhil ederek sosyal iletişimini, kazama kaybetme duygusunu içselleştimesini sağlayabilirsiniz.
- Enerjisini boşaltabileceği spor dallarına çocuğunuz yönlendirebilirsiniz.
- Anne babanın çocuğun öfke patlamaları karşısında kararlı olması, davranması gerekir.
Öfke Patlaması Sorunu Tedavi Edilebilir mi?
- Öfke kontrol sorunu çocuk-ergen psikiyatristleri, psikologlar tarafından uygun yöntem ve teknikler kullanılarak çözülebilmektedir.
- İlaç tedavisi
- Öfke kontol sorunu yaşayan çocuk ve çocuğun ailesine sorunla baş edebilmeleri konusunda danışmanlık yapılabilmektedir.
- Psikoterapi yöntemi ile öfke patlamasınınaltında yatan nedenler ortaya çıkartılarak soruna ilşkin çözümler getirilebilmektedir.
