Ergenlerde Yeme Bozuklukları Nelerdir? Nedenleri ve Tedavisi Nedir?
- Ergenlik döneminde görülme sıklığı artan psikiyatrik hastalıkların başında yeme bozuklukları olarak adlandırılan tanı grubunun içerisinde; Anoreksiya Nervoza, Bulimiya Nervoza, Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu ve Sınıflandırılamayan Yeme Bozuklukları şeklinde dört ayrı yeme bozukluğu tanısı yer almaktadır.
- Yeme bozuklukları, genel olarak; yemekle ilgili düşünce ve duygular ile yeme davranışının bireyin işlevselliğini bozduğu, bireye ciddi boyutlarda sıkıntı vermeye başlamasıyla birlikte psikiyatrrik bir bozukluk olarak ortaya çıkmaya başlamaktadır. Özellikle ‘diyet yapma‘ davranışı yeme bozukluklarını açığa çıkaran üç ayrı yeme bozukluğu tanısının da ortak bileşenidir.
- Bireyin, yiyeceklere, kilosuna ve dış görünüşüne anormal derecede takıntılı olması ve bu takıntının kişinin; sosyal yaşamını, sağlığını ve günlük aktivelerindeki işlevselliğinin ciddi boyutlarda düşmesine neden olması bireyin, yeme bozuklukları tanısının almasına neden olmaktadır.
- Bu bozukluk, yiyecek alımı ve kilo ile sınırlı değildir. Yeme bozukluğu tanısı almış bireylerin beden imgeleri bozuktur ve bu bozukluğun ciddiyeti psikolojik ve fiziksel olarak sürekli biçimde artmaktadır.
- Yeme bozuklukları, önemli derecede sağlık problemlerine neden olmakla birlikte yaşamı ölümle tehdit eden psikiyatrik bir patolojidir.
Yeme Bozukluklarının Etiyolojisi(Nedenleri)
- Yeme bozukluklatrının oluşum nedeni bütünüyle bilinememekle birlikte bu bozukluğun oluşumunda; psikososyal ve biyolojik faktörler yer almaktadır.
- Nörobiyolojik faktörler
- Ailenin rolü
- Zayıf olma ile ilgili sosyal baskı
- Medyada bedene atfedilen değer
- Kadınlık, annelik, başarılı kadın streotipleri
- Aile içi sorunlar
- Kimlik karmaşası- bunalımı
- Düşük benlik algısı
- Modern batı kültürü
- Kontrol kaybı
Yeme Bozuklukları Nelerdir?
- Anoreksiya Nervoza
- Bulimiya Nervoza
- Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu
- Sınıflandırılamayan Yeme Bozuklukları
- Anoreksiya Nervoza; Çok düşük beden ağırlığına neden olacak şekilde besin kısıtlaması, kişinin kilo alacağına ilişkin yoğun bir kaygı hali yaşaması ve beden algısının bozuk olması gibi semptomlar bireyin anoreksik olma ihtimalini arttırmaktadır. Kişi, çok düşük miktarda besin almasına rağmen, ağır sporlar yaparak, müshil ilaçları kullanarak ve kusma davranışında bulunarak kilo almayı engellemeye çalışır. Bu eylemler, kişide fiziksel, psikolojik ve davranışsal açıdan birçok problemi beraberinde getirmektedir. Anoreksiya Nervoza, taanısı almış bireylerde ciddi miktarda kilo kaybının yaşanması söz konusudur.
- Bulimiya Nervoza; ‘Bulimiya’ Eski yunancada “öküz eti açlığı” anlamına gelmektedir. Çok miktarda yiyeceğin aniden, kısa sürede tüketmek ve ardından ise; kilo alınmasının önüne geçmek için uzun zaman aç kalma, kusma davranışında bulunma, ağır egzersizler yapmak gibi telafi edici davranışların gerçekleştirilmesi şeklinde kendini gösteren bir psikopatolojidir. Bulimikler, yemek yeme esnasında kontrol kaybı yaşarlar. Bulimiya Nervoza tanısı almış bireylerde kilo kaybı söz konusu değildir.
- Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu; Bu tanıyı almış bireyler, tekrarlayan tıkarcasına yeme dönemleri yaşarlar. Yeme davranışından sonra suçluluk ve utanç hisseden bu bireyler, kilo alımını engellemek adına hiçbir telafi edici davranışta bulunmazlar. Tıkanırcasına yeme bozukluğu, tanısı almış bireyler; tip 2 diyabet, solunum problemleri, kalp-damar problemleri, uykusuzlukve kas-eklem sorunları gibi birçok sağlık sorunu yaşamaktadırlar.
Yeme Bozukluklarının Sağaltımı (Tedavisi)
- Yeme bozukluklarının tedavisinde öncelikle amaç; ölüm riskini ve fiziksel sağlık sorunlarını azaltmaktır.
- İlaç tedavisi; İlaç tedavisi özellikle anoreksiklerde kişinin normal kiloya gelmesi için, ölüm riskinin önüne geçmek adına uygulanan birincil tedavi yöntemidir.
- Bulimiklerde ise; antidepresan ilaçlar kullanılarak ilaç tedavisi yapılmaktadır.
- Anoreksik hastalarda ve bulimik hastalarda Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) tekniği etkili sonuçlar vermektedir. Bu teknik ile işlevsel olmayan düşünceler yeniden yapılandırılarak bireyin, özellikle beden algısına yönelik gerçekçi olmayan düşünceleri değiştirilemesi amacıyla tedavi planı gerçekleştirilir.
- Gevşeme egzersizleri tekniği kullanılarak hastanın kusma davranışlarının önüne geçilmesi hedeflenmektedir.
Yeme Bozukluklarının Görülme Sıklığı (Prevelansı)
- Anoreksiya Nervozanın yaşam boyu görülme sıklığı % 1’dir.
- Anoreksiya Nervoza, kadınlarda, erkeklere oranla iki kat daha fazla görülmektedir.
- Daha çok kadınlarda görülmesine rağmen, her yaşta ve cinsiyette kişinin yeme bozukluğu olabilir.
- Erkeklerde görülen yeme bozuklukları özellikle son on yılda iki kat artış göstermiştir.
